Jack Ma, küresel piyasaların da ilgi odağındaki en önemli isimlerden biri olduğu için yaşadıkları ve Xi
yönetimine karşı sergilediği tavır sonrası ortadan kaybolunca dikkatleri çekti ancak kaybolan ilk iş
insanı değildi, gidişat gösteriyor ki son da olmayacak…
**
Aralık 2015’ te başta sigortacılık olmak üzere medya, gayrimenkul ve perakende sektörlerinde hızla
büyüyen ve o günlerde dünyaca ünlü Fransız tatil grubu Club Med'in kontrolünü ele geçiren Fosun
grubunun patronu Guo Guangchang ortadan kayboldu..
Şirket yetkilileri ilk gün Guo’ ya ulaşamadıklarını söyleseler de bir gün sonra kendisinin Çin polisince
göz altına alındığını ve neyle suçlandığını bilemediklerini duyurdular..
Kısa süre sonra yetkililere bir soruşturmada yardım ettiği bilgisi verildi…
Çin'in en büyük özel holdinglerinden biri olan Fosun grup hisselerinin işlem gördüğü Hong Kong
borsasında alım satımı durdurulsa da, panik kısa zamanda yatıştırıldı ve şirket hisseleri hafta sonu
tatili ardından yeniden işlem görmeye başladı…
Polis Guo’ yu neden göz altına alındığını hiçbir zaman açıklamadı ancak kendisinin bir soruşturmada
güvenlik güçleriyle iş birliği yaptığı haberleri yayıldı..
Çin'in Warren Buffett'ı olarak tanımlanan 48 yaşındaki Guo serbest kalışının ardından Aralık 2016'da
sigorta şirketini ABD'li sigorta şirketi Ironshore'u Liberty Mutual'a 3 milyar dolara sattı.
Guo’ nun liderliğindeki Fosun, 2017 yılında Hintli ilaç şirketi Gland Pharma'nın %74 hissesini satın aldı.
Fosun bugün, çelik üretiminden madenciliğe, turizmden ilaç sektörüne kadar çeşitli dallarda
büyümeye devam ediyor…
**
2016’ da haber ajansları, hızlı moda firması Shanghai Metersbonwe Fashion & Accessories’ in
milyarder kurucusu Zhou Chengjian'a ulaşılmadığını, yayılan söylentilerin ardından borsada şirket
hisseleriyle ilgili işlemlerin durdurulduğunu duyuruyordu…
Kısa süre sonra Devlete ait China Daily gazetesi, Zhou'nun potansiyel bir içeriden öğrenenlerin ticareti
(ekonomideki tanımıyla insider trading) ve hisse senedi manipülasyonu davasına yardımcı olmak için
polis tarafından gözaltına alındığını bildirecekti…
Eski bir terzi olan Zhou Chengjian, giyim ve aksesuar tasarlayıp üreten Shanghai Metersbonwe
Fashion & Accessories’ i kurup şirketini borsaya açtıktan sonra hızla yükselmiş ve 2016’ da 2 milyar
dolarlık varlığıyla zenginler kulübündeki yerini almıştı…
Zhou bir hafta sonra ortaya çıktığında basın bülteniyle Metersbonwe’ in başına kızı Hu Jiajia’ nın
geçtiğini duyurdu.. Kendisi ise Şangay banliyösündeki giyim markasının genel merkezinin yer aldığı
komplekste geçmişte ailesinin yaşadığı köy evinin bir bölümünü, yaşlı babasının ektiği sebze
tarlalarıyla birlikte yeniden canlandırmaya girişti…
**
-Ülkenin Emlak kralı öne çıkan Ren Zhiqiang, 2020’ de Çin hükümetinin Covid-19 pandemisini ele alış
biçimini yerden yere vuran bir makale yayınladıktan sonra Mart ayında kayboldu.
Xi'den ismen bahsetmese de, Çin liderini "palyaço" olarak tanımlayan Zhiqiang’ ın kaybolması sonrası
yakınları endişeyle beklerken Temmuz 2020’ de Hükümet uzun süredir Komünist Parti üyesi ve eski
bir parti yetkilisinin oğlu bir elit olan Ren'in partiden ihraç edildiğini duyurdu.
Ren’ in mal varlığına el konuldu ve diğer suçlamaların yanı sıra rüşvet almak ve devlete ait bir emlak
grubunun başkanı olarak ‘hızlandırılmış yargılama’ sonucu görevini kötüye kullanmaktan Eylül ayında
18 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Çin kamuoyu Ren’ in gerçek tutuklanma ve ölünceye kadar tutulacağı anlamına gelen 18 yıllık
ağırlaştırılmış hapis cezasının Xi’ yi eleştirme nedeniyle verildiğini biliyor…
Bir başka dünya devi, yatırım şirketi Tomorrow Group patronu Xiao Jianhua, Ocak 2017'de Hong
Kong’ taki Four Season Hotel'den başına çuval geçirilerek tekerlekli sandalyede özel bir ekip
tarafından alındı ve sınırdan Çin anakarasına götürüldü.
Temmuz 2020'de Tomorrow grup sonradan silinen bir açıklamada, 2017’ de gözaltına alınan Xiao'nun
Çin'de şirketle ilgili soruşturmalarda yetkililerle işbirliği yaptığını duyurdu.
Çin Hükümeti, o arada Tomorrow Group'a bağlı yarım düzineden fazla işletmeyi devraldı ve gruba
bağlı bazı şirket yöneticilerinin hakim hhissedarları hakkında kamudan bilgi saklamakla suçladı.
Aslında Xiao’ nun, Xi ve çevresi yanında Çin'in siyasi elitleriyle gayet iyi işleyen ilişkileri ve uyumu
vardı…
Elitlere de hisse oyunları sayesinde para kazandıran, onlar için ticari işlemleri kolaylaştıran Xiao,
büyük olasılıkla işbirliği sayesinde hafif cezalarla kurtuldu ama o günden sonra bir daha kamuoyuna
yansıyan görüntü vermedi, sesi de duyulmadı…
**
Princeton Üniversitesi'nde siyaset ve uluslararası ilişkiler profesörü olan Aaron Friedberg, dünya
çapında büyüklüğe sahip iş insanlarının farklı nedenlere dayanıyor gibi görünse de göz altına alınıp
kaybolmasını Xi başkan seçilip gücünü pekiştirdikten sonra, hükümetin iradesini sarsacak her türlü
tehdidi ortadan kaldırma girişimine işaret ettiğini söylüyor. Friedberg; "Devlete ait işletmelerin
aksine, özellikle özel işletme yöneticilerinin elinde bulunan büyük servet yoğunlaşmaları, etkinin
kullanılmasını mümkün kılar ve bu nedenle Parti için potansiyel bir tehdittir" diyor.
"Xi’ nin komünist Parti iplerini eline aldıktan sonra, bu tür insanları tutuklamak ve mal varlıklarına
el koymak rutin hale geldi. Her bir vakanın özel ayrıntıları ve öyküsü ne olursa olsun, amaç gittikçe
güçlenen bu zenginlere ‘hiç kimsenin Parti'nin üstünde ve dokunulmaz bir yerde değil” mesajını
vermek…
Xi, gücünü pekiştirirken yolsuzluğun kökünü kazıma sözü verdi. Ancak Pekin'in eylemleri aynı
zamanda artık dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumuna gelen ülkenin on yıllardır süren
liberalleşme politikalarını da zorluyor…
Çin dünyaya açıldığı nefes kesen yolculuğa çıkarken, muazzam servetleriyle hatırı sayılır bir güce sahip
olma potansiyeline sahip bir multi-milyarderler kuşağı da doğdu…
Tarafsız gözlemcilere göre artık Xi ve direktiflerini emir kabul eden Çin Komünist Partisi bu gücü geri
almaya kararlı ve bunu yaparken dünyanın neye nasıl tepki göstereceği kaygıları artık çok gerilerde
kaldı..
Büyük iş dünyası, özellikle de teknoloji endüstrisi, Xi'nin selefleri Jiang Zemin ve Hu Jintao' dan çok
farklı bir çizgide yürüdüğünü yaşayarak görüyor…
Önceki dönemde, Pekin'in odak noktası ordu, ağır sanayi ve yerel yönetimler dâhil olmak üzere
geleneksel güç merkezleriydi.
Xi, bu alanlarda sıkı denetimini sürdürürken, ekonomiyi daha da fazla kontrol altına almak için açıyı
genişletti. Ortak Refah politikası, teknoloji endüstrisinin mercek altına alınmasıyla birlikte,
ekonominin çoğunda büyük baskılara tanık oldu.
The Economist Intelligence’ ten Nick Marro BBC'ye yaptığı değerlendirmede "gözaltı ve
operasyonlar, özellikle belirli bir sektöre veya çıkar grubuna daha geniş bir mesaj gönderecek
şekilde düzenleniyor” görüşünü savunuyor ve ekliyor:
"Günün sonunda ve son on yıla bakıldığında Xi, ekonominin belirli bir kısmı üzerinde kontrol ve
otoriteyi merkezileştirme girişimlerini arttırarak sürdürüyor.”
